سالمند کیست؟

در اثر گذشت زمان در فرد قوای جسمی و روانی کم می شود و سالمندی بوجود می آید. تعریف سالمند در کشورهای مختلف با توجه به شرایط فرهنگی تفاوت دارد. در کشور ایران سن سالمندی تعریف نشده است اما در صورتی که شروع دوره سالمندی را از هنگام بازنشستگی کامل از خدمت حساب کنیم مطابق با قانون تامین اجتماعی سن سالمندی برای مردان 60 سالگی و برای زنان 55 سالگی است و مطابق با قانون استخدام کشوری سن بازنشستگی برای زنان و مردان 65 سالگی محسوب می شود.

نیازهای سالمندان

در حال حاضر دوران بعد از 60 سالگی را در اصطلاح دوران بازنشستگی نامیده می شود دورانی نیست که فقط به انتظار مرگ سپری شود. بلکه همانطور که جامعه شناسان گفته اند این دوره از عمر، دوران سوم زندگی می باشد. در جامعه ما اشخاص به صورت متوسط تا 80 سالگی امید به زندگی دارند.

دوران سالخوردگان را می توان به شرح زیر تقسیم بندی کرد که عبارتند از:
-    امکانات مالی دارند اما چون نمی خواهند از کار افتاده به حساب بیایند تمایل به کار دارند.
-    به خاطر احتیاج به درآمد، به کار خود ادامه می دهند یا حداقل اگر کاری باشد، تمایل به ادامه دارند.
-    از کار افتاده و بیماران
-    امکانات به مقدار کافی دارند و تمایل دارند به استراحت بپردازند.
نیازهای سالمندان را در گروه های چهارگانه بالا می توان به شرح زیر تقسیم بندی کرد که عبارتند از:

1.    نیازهای عاطفی:

نیازهای عاطفی همواره وجود داشته و به همان ترتیبی که سن افراد بالاتر می رود، نیازها هم بیشتر می شود. در گذشته توجه فرزندان به پدر و مادرها و اصولا افراد جوان تر نسبت به مسن ترها، بیشتر بود و اخلاق و رسوم حکم می کرد که به سالمندان بیشترین احترام گذاشته شود. ولی امروزه که اغلب سالمندان به تنهایی در خانه خود به سر می برند، هر قدر هم که وضع زندگی آنها خوب باشد، از توجه عاطفی دیگران و اقدامات جامعه بی نیاز نیستند.

2.    نیاز به تفریح

نیاز به تفریح سالمندان با توجه به شرایط سنی و عدم اشتغال جدی، نیاز به وقت گذرانی پربار و سالم به اقتضای شرایط جسمی خود را دارند. سالمندان فاقد منابع مجدد دوستی هستند، چون بیشتر آنها کار نمی کنند و موقعیت ایجاد روابط دوستانه در فضای کار را ندارند و دوستان هم سن و سالشان را نیز به نوعی از دست داده اند. این مسئله تنهایی آنها را افزایش می دهد.

بهترین تفریحات پیشنهادی برای سالمندان با توجه به سواد و روحیات خاص هر فرد شامل مطالعه کتاب و روزنامه، گشت و گذار در فضای سبز، معاشرت و گفتگو با دوستان، تماشای فیلم، خرید از بوفه، نشستن روی نیمکت و تماشای خیابان و عبور و مرور مردم، و خصوصا تماشای کودکان هنگام بازی و شنیدن موسیقی می باشد. در ضمن ترتیب دادن برنامه های فوق العاده مثل مراسم عبادی، جشن و کنسرت، بازی های سبک تأثیر بسیار خوبی در روحیه سالمند دارد و احساس یکنواختی روزها را از بین می برد.

3.    امنیت

سالمند نیاز به امنیت روحی و جسمی دارد و باید در طراحی فضاهای مربوط با سالمند این مسئله مورد توجه قرار گیرد. سالمند باید مطمئن گردد که در موقع ضرورت به کمکش خواهند شتافت و یا در موقع بیماری سریع معالجه خواهد شد و در فضایی که پا می گذارد آرامش دارد و مورد آزار قرار نخواهد گرفت.

4.    نیازهای معیشتی

نیازهای معیشتی شامل خوراک، پوشاک، مسکن و بهداشت می شود. غذای سالمند باید سبک و قابل هضم و آسان باشد.

5.    نیاز به شرکت در زندگی اجتماعی

 افسردگی بیشتر در میان سالمندانی وجود دارد که تنها زندگی می کنند و علاوه بر آن دچار ناراحتی های جسمانی نیز هستند. بعضی از آنها بیش از یک بار در ماه تماس دیگری با فرزندان خود ندارند و تمام روابط و گفتگوی آنها در صحبت های چند دقیقه ای برای مثال با پستچی و مغازه دار خلاصه می شود. از این رو ضروری است که محیط مناسب و بهتری برای زندگی آنها آماده شود تا افسردگی های ناشی از تنهایی کاهش یابد. سالمندانی که علیرغم سن بالا در فعالیت های اجتماعی حضور دارند و از روابط اجتماعی نسبتا خوبی برخوردارند، به بیماری های مختلف به ویژه بیماری های روانی کمتر دچار می شوند.

سالمندان از احساس بطالت و بیکاری و برکنار ماندن از زندگی اجتماعی رنج می برند. برای رفع این احساسات باید برنامه های جمعی برای سالمندان در نظر گرفت، مثلاً سالمندان با هم به مطالعه روزنامه و مجله بپردازند، به گردش ها و سفرهای کوتاه دسته جمعی بروند و مورد مشورت قرار گیرند.

مسئله مهم دیگر، کار است. کار سبک بهترین وسیله برای گذراندن عمر در کهنسالی می باشد. کار نه تنها پاسخگویی به یک نیاز واقعی در ارتباط با سالمندان است بلکه با مدیریت صحیح، نتایج کار سالمندان می تواند پاسخگوی قسمت های زیادی از نیازهای جامعه باشد.

پرستار نوزاد در منزل